Ý nghĩa gốc của món Osechi ryori chính là bữa ăn này giúp cho những người nội trợ (và gia đình họ) sống sót qua những ngày đầu tiên của năm mới, khi những cửa hàng trên khắp Nhật Bản đều đã đóng cửa. Các thực phẩm để làm món Osechi có thể được chuẩn bị sẵn và để ở nơi thoáng mát trong vòng vài ngày mà không bị hư hỏng. Thông thường nhất, mọi thứ thường được đựng thành từng lớp trong các hộp sơn mài và có nhiều ngăn.

Vào năm mới, mọi người đều được nghỉ từ ngày mùng một đến ngày mùng ba tháng một. Cuối năm, mọi gia đình người Nhật đều tổ chức một bữa tiệc gọi là Bonenkai (bữa tiệc giã từ năm cũ) để xóa bỏ những lo lắng, buồn phiền, chào đón năm mới đến. Bonenkai nghĩa ra là “tiệc họp mặt quên đi năm cũ”. Trong một buổi Bonenkai, lượng rượu bia được tiêu thụ lên tới con số khổng lồ. Bonenkai thường được tổ chức ở ngoài quán, thường là những quán ăn theo phong cách truyền thống của Nhật Bản, mọi người ngồi chung một bàn dài, tạo nên không khí rất ấm cúng, tuy nhiên, nhiều công ty cũng chọn cách tổ chức trong những phòng hội thảo lớn, nơi có sẵn những trang thiết bị cần thiết như: nhạc cụ, dàn âm thanh, máy chiếu… không khí khi đó sẽ trang trọng hơn, phù hợp với những công ty lớn. Món ăn được yêu thích nhất trong tiệc Bonenkai là lẩu! Lẩu gần như luôn có mặt trong thực đơn của Bonenkai, sau sushi và sashimi.

Đồ cúng thường bao gồm Omochi, quả hồng khô, hạt dẻ khô, hạt thông, đậu đen, cá mòi, tôm, cá tráp, mực, Mochibana, quýt và nhiều thứ khác tùy từng địa phương, tất cả được bày trên một cái bàn nhỏ… Chúng ta chưng dụng những cành đào cành mai tự nhiên để trang hoàng nhà cửa thì người Nhật Bản…dùng bánh ngọt để tạo ra một vật trang trí đặc biệt gọi là Mochibana. Mochi nghĩa là các loại bánh được làm từ gạo (gạo tẻ, gạo nếp), bana là biến âm của “hana”, cũng có nghĩa là hoa. Từ những khối bột gạo nếp được nhào với nước, thêm sắc hồng hoặc xanh lá của màu thực phẩm, màu trắng tinh khôi…một nhúm nhỏ nặn thành nụ anh đào tươi thắm ngày xuân. Dù phải tới tháng 4 mới là mùa của hoa đào nở rộ ở Nhật Bản nhưng ngay từ đầu tháng 1, và thường kéo dài tới hết ngày 15. Thế là những cành “hoa bánh” mochibana đua nhau “nở” rộ ở các cửa hàng, cửa tiệm, hay trong phòng khách mỗi gia đình luôn được xem là dấu hiệu cho một mùa xuân tốt lành đang đến.

Vào đêm giao thừa, người ta thường ăn món toshikishi soba (mì kiều mạch), một loại mì sợi dài, tượng trưng cho cuộc sống khỏe mạnh, lâu dài.

Nếu như tất cả các món ăn của osechi đều phải được chuẩn bị từ trước Tết thì lại có một món ăn được làm vào đúng dịp năm mới. Đó là ozoni.

 

Buổi sáng đầu tiên của năm, cả gia đình sẽ cùng quây quần bên bàn ăn, uống rượu sake và ăn ozoni, món súp truyền thống gắn liền với ngày Tết. Zoni hiểu theo nghĩa đen là nhiều nguyên liệu được nấu chung với nhau. Vì nó quá phổ biến và dễ làm, nên hầu như rất khó có thể tìm ra một công thức chính xác cho ozoni. Mỗi gia đình có một cách chế biến riêng, tạo nên một hương vị đặc biệt không thể trộn lẫn. Nhưng tất cả đều có một nguyên liệu chung không gì thay thế được là mochi. Có thể nói, mochi chính là cái hồn của món ăn này.

Món canh ozoni đương nhiên không thể thiếu bánh dầy omochi.

Các món ăn ngày Tết của người Nhật rất đa dạng, phong phú, được gọi là osechi-ryori và đầy màu sắc. Osechi-ryori là các món ăn được đựng trong một chiếc hộp sơn mài, tên là jubako. Mỗi món ăn và các thành phần trong osechi có ý nghĩa riêng, chẳng hạn như: Sức khoẻ tốt, mùa màng bội thu, sống lâu…

 

Người Nhật ăn osechi-ryori trong suốt kỳ nghỉ của năm mới. Theo truyền thống, người Nhật sẽ nấu nhiều Osechi-ryori để ăn cho một vài ngày mà không cần nấu. Hầu hết các món ăn được bảo quản trong tủ lạnh một vài ngày hoặc ở nhiệt độ phòng mát mẻ. Ngày nay, người ta mua các món ăn osechi được chế biến sẵn tại các cửa hàng thay vì nấu ăn cho họ ở nhà. Thậm chí có thể đặt Osechi-ryori tại cửa hàng bách hóa, cửa hàng tạp hóa, hoặc các cửa hàng tiện lợi.

Ngày nay, hầu hết Osechi được bán ở các siêu thị hay cửa hàng bách hóa ở địa phương. Giá thường dao động khoảng dưới 10.000 Yên (được chia thành khẩu phần đủ cho vài người ăn trong ít nhất 3 ngày), những cũng có những món Osechi cao cấp có giá gấp mười lần giá của những phần thông thường (tương đương 10.000 Đô La Mỹ. Những món Osechi cao cấp được chuẩn bị bởi các đầu bếp nổi tiếng (hay đến từ các nhà hàng nổi tiếng), và – thường tiêu biểu cho phong tục Nhật Bản – là những sản phẩm được bán với số lượng có hạn. Những cửa hàng bách hóa giá cao như cửa hàng bách hóa Takashimaya thường nhận đơn đặt hàng vào cuối tháng 10, và thường những loại Osechi được khách hàng của họ ưa chuộng được bán hết chỉ trong vài ngày.

Rất nhiều các thực phẩm tượng trưng cho sự thịnh vượng, may mắn và sức khỏe. Những thành phần cơ bản tương đối giống nhau, nhưng sự khác biệt giữa các vùng phản ánh thông qua độ mặn-ngọt của hương vị và những nguyên liệu đặc trưng của từng vùng.

 

Các Ý nghĩa và Biểu tượng của Osechi Ryori

 

Osechi ryori của Kichisen chứa 41 loại thực phẩm. Ở đây chúng tôi giới thiệu 13 món ăn đại diện và giải thích một số ý nghĩa và ẩn dụ.

Osechi nghĩa là hozonshoku, hoặc bảo quản thực phẩm. Trong lịch sử nó đã được chuẩn bị trước để giúp phụ nữ trong gia đình có thể có vài ngày thoát khỏi việc nấu ăn, nó cũng rất giống với cách ăn của người Nhật trong hàng thế kỷ qua. Các món ăn trong osechi ryori có ý nghĩa liên quan đến sức khỏe và hạnh phúc trong năm mới. Chơi chữ với những từ và ký tự tiếng Hán là rất phổ biến. Giống như hương vị của thức ăn, những biểu tượng và ẩn dụ cũng có số lượng lớn và đến từ những thời đại khác nhau, và chúng vẫn duy trì hầu như không thay đổi đến ngày nay.

Các món ăn Osechi tiêu biểu và ý nghĩa của chúng

1. Bodara 棒 鳕: Ăn ngon

Bodara là cá tuyết khô (tara) được rim từ từ trong nước tương. Tarafuku có nghĩa là có một cuộc sống với chế độ ăn uống phong phú và thịnh soạn. Người ta ăn bodara để ước được ăn ngon trong năm mới.

2. Iseebi Shioyu 伊 势 海 老 塩 汤: Sức khỏe và trường thọ

Tôm hùm luộc muối. Sau khi tôm hùm đã được đun trong nước muối thịt nó được kéo ra bằng tay thành những sợi mảnh rất tinh vi. Nó được nói là giống như những sợi tóc trắng của ông bà trong gia đình. Người ta ăn món này với hy vọng được sống khỏe mạnh cả khi về già.

3. Kazunoko 数の子: Nhiều con cháu

Kazunoko,túi trứng cá trích , giữ một số lượng rất lớn trứng và người ta ăn món này với hy vọng sẽ có nhiều con cháu.

4. Tazukuri 田作り: Mùa màng bội thu

Tazukuri, nghĩa là ‘làm ruộng lúa’ là khô cá mòi bé đã được rim trong nước tương. Thời Edo, khô cá mòi bé đã được sử dụng làm phân bón để làm giàu cho đất và tăng thu hoạch.

5. Kinkan Amani 金柑 甘 煮: Sự thịnh vượng và sự giàu có

Kinkan Amani là quất rim ngọt. Quả quất được gọi là kinkan tại Nhật Bản. Các ký tự Hán văn cho kinkan là 金柑, 金冠, hoặc ‘vương miện vàng’ có cùng một cách đọc. Người Nhật cổ dường như rất yêu chuộng các loại hình chơi chữ.

6. Tataki Gobo 叩 牛 蒡: Ăn nên làm ra, cuộc sóng ổn định

Với đoạn cuối của rễ cây ngưu bàng được nấu lên, người ta mong muốn may mắn của mình được chia ra và nhân lên. Ngưu bàng có rễ sâu thể hiện khả năng ổn định.

7. Karasumi Kinpaku Serohan Tsutsumi 唐墨 金箔 セロハン 包み: Sự thăng tiến, tiến bộ trong cuộc sống

Karasumi là chinmi thượng hạng cao cấp nhất tại Nhật Bản. Nó được làm từ túi trứng của cá bora. Cá này có tên gọi khác nhau trong các giai đoạn tăng trưởng, do đó, tên của nó thay đổi khi nó lớn lên, vậy nên người dân ăn nó với hy vọng sẽ tiến bộ trong cuộc sống.

8. Hirame Ryuhimaki 鲆 龙飞 巻: Hạnh phúc và niềm vui

Cá bơn gói với rong biển rim. Rong biển được gọi là kombu, hoặc kobu tại Nhật Bản. Kobu là một trò chơi chữ với yorokobu, có nghĩa là hạnh phúc và niềm vui.

9. Shin Takenoko Fukumeni 新 笋子 含 煮: thịnh vượng và tăng trưởng

Tre mọc rất nhanh, vì vậy người ta ăn món này hy vọng cho gia đình họ sẽ được thịnh vượng và tăng trưởng nhanh như tre.

10. Budo Mame 葡萄 豆: siêng năng

Những hạt cà phê có màu đen và từ thời cổ đại người ta tin rằng màu đen có năng lượng bùa phép. Mame, ‘đậu’ trong tiếng Nhật, được viết với các chữ cái khác nhau có nghĩa là ‘cần cù’. Người ta ăn món này với mong muốn được sống một năm mới ” beanly” (Beanly: Miwa tạo ra từ này, nó quá tuyệt vời để chỉnh sửa. Mọi người đều có một ‘beanly’ 2009!)

11. Matsukasa Kuwai 松 笠 慈姑: Sự thịnh vượng

Mầm kuwai sản sinh ra rất nhiều giá , và đây là một biểu tượng của sự tăng trưởng và phát triển. Loại mầm này được cắt thành hình dạng của một cây thông nón, cây thông, trong văn hóa Nhật Bản là một biểu tượng đẹp và hùng vĩ.

12. Kurumaebi Tsuyayu 车 海 老 艶 汤: Trường Sinh

Tôm có râu dài và lưng cong, chúng được liên tưởng tới những người cao tuổi. Người ta ăn tôm và hy vọng được trường sinh.

13. Ayu Komb Maki 鮎 昆布 巻き: Hạnh phúc

Từ thời cổ đại, ayu hay cá nước ngọt đã được biết đến như là loài cá mang lại hạnh phúc, kombu, rong biển gói cũng là một biểu tượng của hạnh phúc.

 

Một số món ăn của một Osechi-ryori nữa là: 

Kobumaki (Rong biển cuộn)

 

 Datemaki

 

Kurikinton